O.Reşat Sipahi

Bildiğiniz gibi futbolcumuz Deniz Kolgu şu anda hepatit B virüs infeksiyonu nedeniyle Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji servisinde yatmakta. Kendisine geçmiş olsun diliyorum

Bu sefer direk Göztepe ile olmasa da bu gibi durumlarda Göztepe'yi de etkileyebilen tüm dünya ve ülkemiz için önemli bir halk sağlığı sorunu olan viral hepatitlerden bahsedeceğim.

Hepatit kelime olarak karaciğerin iltihabı demektir.

Genel olarak tüm hepatitlerde ana bulgular halsizlik, idrarda çay renginde koyulaşma, gözakında sararma, bazen kaşıntı, diğer viral infeksiyonlarda da görülen halsizlik, kas ağrısı, hafif ateş olarak özetlenebilir.

Bunun viral, ilaçlara bağlı, paraziter vs gibi pekçok sebebi vardır, ama en çok görülen nedeni virüslerdir. Virüslerden de özellikle karaciğer hücrelerine yönelme eğiliminde olan hepatit A (HAV), hepatit B (HBV), hepatit C (HCV), hepatit D (HDV) ve hepatit E (HEV) virüsleri en önemli ve sık görülen sebebleridir.

Bunlardan Türkiye için en önemlileri görülüş sıklıkları ve neden oldukları işgücü ve mali kayıplar nedeniyle HAV, HBV ve HCV'dir.

HAV ağız dışkı yoluyla (yemek, su, kanalizasyon vs) bulaşan bir virüstür. Kuluçka devri 15-45 gündür. (virüsün vücuda girişinden hastalık yapıncaya kadar geçen süre) Dış şartlara ve mide asitine diğer virüslere nazaran oldukça dayanabilmektedir. Ülkemizde bu virüsle karşılaşmış olma oranı bazı bölgelerde %90'ı bulabilmektedir. Hastalık vakaların %90'ından fazlasında bulgu vermeden geçtiğinden genelde farkına varılmadan geçirilmiş olmaktadır. Vakaların bulgu veren yüzdesinin %1 kadarıysa fulminan hepatit dediğimiz hızlı karaciğer yetmezliği tablosuyla seyretmektedir ki bunlarda tedavi karaciğer transplantasyonudur.

Burada sorun son yıllarda özellikle ülkemizin batı şehirlerinde sosyoekonomik düzeyin yükselmesiyle virüsle karşılaşmış olma yaşının çocukluk yıllarından ergenliğe ve genç erişkinliğe kaymasıdır. Bu yaşlarda görülen bulgu vererek seyreden HAV infeksiyonlarındaysa hızlı seyreden karaciğer yetmezliği tablosu daha sık görülebilmektedir.

Dünyada 300000000, Türkiye'de 5000000 kadar HBV taşıyıcısı olduğu tahmin edilmektedir.HBV infeksiyonunda da vakaların çoğu hastalığı farketmeden geçirir. Kuluçka devri 90-180 gün arasında değişir. HBV geçiren hastaların yaklaşık %10'unda bağışıklık sistemi virüsü vücuttan temizleyemez ve hastalık bizim deyimimizle kronikleşir. Bu da uzun vadede siroza ve karaciğer kanserine neden olur. Burada yeri gelmişken söylemeliyim ki HAV ne kronikleşir ne de siroz ya da karaciğer kanserine neden olur. Peki kronikleşince tedavi şansı hiç yok mudur? Uzun süreli ve yıllığı 50.000.000.000 TL'ye varabilen tedavilerle hastaların %15-25'i tedavi edilebilmektedir, ama bu tedavinin oldukça öneli yan etkilere de sebep olduğunu söylemeliyim.

HCV ise kan nakilleriyle oluşan viral hepatitlerde ve organ nakli hastalarında en önemli virüstür. Vakaların %90'ında vücut bağışıklık sistemi virüsü tamamen temizleyemez ve taşıyıcı olarak kalırlar, bunlarınsa %70'inde kronik karaciğer hasarı olur ve uzun vadede HBV'de olduğu gibi siroz ve karaciğer kanserine neden olur. HBV'de olduğu gibi kronikleşen hastalarda kullanabildiğimiz senelik maliyeti yine 50.000.000.000 gibi rakamları bulabilen ve başarısı yine %15-25 arasında değişen tedavi şansları bulunabilmektedir.

HBV ve HCV daha cinsel ilişki, kan nakli, sterilize edilmemiş dişçi, manikür-pedikür-ustura vs gibi altlerle ve anneden bebeğe hamilelik veya doğum esnasında ve nadiren emzirmeyle geçebilmektedir.

Peki nasıl korunacağız?

HAV ve kendisiyle aynı özellikleri taşıyan ama ülkemizde daha nadir görülen HEV için en önemli korunma yolu yemeklerden önce el yıkamaktır. Hijyen kurallarına uymak ve açıkta satılan yemek ve poşetsiz ya da şişesiz içeceklerden uzak durmakta korunmada önemlidir. HAV için aşı bulunmaktadır. Aşı iki doz yapılır ve iki dozun maliyeti yaklaşık 70000000 TL kadardır.

HBV ve HCV'den korunmanın en önemli yolları bilinmeyen partnerlerle cinsel ilişkide doğru kondom kullanımı ve berber, kuaför, dişçi vs gibi yerlerde sterilizasyon kurallarına uyularak sterilize edilmiş aletlerin kullanılmasıdır.

Burada doğru kondom kullanımını beni mazur görmenizi dileyerek açmak istiyorum.

Kondom ya da prezervatif cinsel ilişki esnasında erkeğin cinsel organı sertleştiğinde, yırtılmaması ve zedelenmemesine dikkat edilerek en ucundaki hava boşaltılarak takılır. Erkek boşaldıktan en geç 10 saniye sonra, erkeğin cinsel organı yumuşamadan çıkarılmalı ve kondomun ucu bağlanmalıdır.

HBV için önemli bir başka korunma yolu da aşıdır. Tarama testlerinin ardından hastalığı geçirmemiş olanlara üç doz olarak yapılır. Şu an için maliyeti tarama testleriyle beraber yaklaşık 40-45 milyon civarıdır. Aşılanan hastaların yaklaşık %5'inde aşı etkisiz kalmaktadır.

Deniz'in durumuna gelince, kendisi geçen sene 3 doz aşı olmuş, ama tutup tutmadığı kontrol edilmemiş.Aşı muhtemelen tutmamış ve kendisinin bundan iki ay öncesinde dişçiye gitme hikayesi var.

Bu hastalıklarla ilgili sorunlarınızda hastanelerin İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji poliklinikleri hem tanı, hem tetkik, hem de tedavi açısından başvurularınıza açıktır.

Buradan yönetime çağrım aşılı futbolcularımızın aşılarının tutup tutmadığının kontrol edilmesi, aşılı olmayanlarınsa en kısa sürede aşılanmalarıdır.