Oğuz Reşat Sipahi
*Ülkemizde 1098, dünyada 108.319 kişiyi covid19'un kanlı ve mukuslu kırbacı ile kaybettik...
*Ne mutlu bizlere değil ki ülkemiz, covid19 açısından müreffeh ülkeler düzeyini yakalama ve aşma yolunda koşar adımlar ile ilerliyor...
Yine de arada iyi şeyler de var... İyiler ile bardağın dolu tarafı ile başlayalım...
*Salgının başından beri bir önceki güne gore en düşük artış hızı %9.18...Günlük artış hızının 3-5 gün ve daha fazlası daha da azalarak devam etmesi iyi gunlere alamet olabilir... İkinci resimdeki analizde de göreceğiniz gibi 1 Nisan’dan beri %15 civarindan %9.2 civarına indi...
*Yasak bir tek bize miydi? Bugün (12 Nisan 2020) nasil bu kadar yeni tanı oldu derseniz acil servislere gitmek serbest idi... Bir de illerin yarısından fazlasında yasak yoktu...
*İki günlük bile olsa sokağa çıkma yasağı ilan edildi. (lakin son anda ilan edilince sokaklar izdihama döndü)
*İlk resimde göreceğiniz gibi beşer günlük aralıklarla olgu rakamları analiz edildiğinde (beş gün covid19 ortalama inkübasyon periyodu) yeni vaka sayısı da süreğen iniş ile bir aşamaya kadar indi, son beş gündür 1.43 kat arttı. Önceki beş günlerde bu rakam 1.49-1.83-4.07-15.38-19.6 idi... Ama 0.5 kat ve altına inmez ise 100-200 binleri kısa orta vadede yakalamamız oldukça yüksek olasılık.
Bardağın boş tarafları...
*1 Milyon nüfus başına covid19+ hasta sayısı Çinde 60.6 (83982/1.386.000.000 olarak hesapladim) ve hastalık yaklaşık 4 aydır var orada... Bir milyon nüfus başına covid19 infeksiyonu sayısı Türkiye’de 705 (56956/80.810.000 olarak hesapladım) hastalık 32 gündür var. Bir ayda Çinlileri yaklaşık 12’ye katlamak (705/60.6:11.63) büyük bir yönetsel başarı olmasa gerek...
*Bu arada bir kritik not bizden bir kaç gün daha önce ilk olgusunu açıklayan Azerbaycan 1000 olguyu yeni geçti ama en baştan beri sokağa çıkma yasağı uyguluyorlar... Demek ki sokağa çıkma yasağı uygularsan hasta sayısı daha az artıyor.
*İnfeksiyon hastalıkları, Göğüs hastalıkları-Yoğun Bakımcılar- Acil Servis-Halk sağlığı-Mikrobiyoloji-Birinci basamak sağlık hizmetleri başta olmak üzere tüm sağlık sistemimiz çok zorlanıyor...
*Bir ayda ülkemizdeki olgu sayısı 10000 kattan fazla artmış gözüküyor...Ülkemizdeki vaka artış hızı günlük %5 artışın altına düşmez ise 7-10 gün içinde toplamda 100000+ vakaya ulaşma ihtimalimiz oldukça ve çok çok yüksek gözüküyor... Bir ayda da 200.000+...
*Ek önlemlerle artış hızı daha da kesilmezse, bir ay sonra hastaneler muhtemelen en az 200.000+ hasta ile boğuşuyor olacak. Tüm hastaneler tüm servislerini covid19 servisi yapsalar bile sığdırmak zor olacak gibi gözüküyor hastaları....Üstüne bu hastalara bakacak sağlıklı doktor bulmak da giderek zorlaşacak...
*Bugünkü ölüm raporuna bakarsak toplamda şimdilik ülkemizde 1098 kişiyi kaybettik. Rakam dünyada toplam 108.319... Biz bir küçük ilçemizi, dünya küçük bir şehrini covid19’un kanlı ve mukuslu kırbacında kaybetti... Hepsine Allah rahmet eylesin mekanları cennet oldun...
Durum analizi ve önerilere gelirsek...
*Hasta sayısının yukarıda belirttiğim artışı için, ne mutlu ülkemize, ne kadar gurur verici bir tablo yöneticilerimiz ve sağlık sistemimiz açısından demesi kolay değil...
*Ne kadar evde kalırsak (evlerde toplanmadan) yayılma/artma hızı o kadar yavaş olacak...
*Ne zaman ki 3/5/7+ gün üstüste yeni vaka sayısı azalmaya bir önceki günden az çıkmaya devam eder, o zaman süreğen iyiye gidişten bahsedebiliriz (Resim 2)
*Alınması gereken olası ek önlemler umarım acilen alınır alınanlara da uyum daha ve daha fazla sağlanır... Yoksa ölümler giderek artmaya devam edecek...
*Yukarıdakiler kadar önemlisi bu... Acil bir sebepten de olsa hastalanmamaya dikkat edin... Cuma akşamı sonrası Cavit19 ismini alan :-) hastalığın dışındaki sebeplerden hastanelere yatmak giderek zorlaşıyor.
*Futbol ve Göztepe'siz olmaz... Futbol sahası yorumu... Maçları/spor karşılaşmalarını seyircisiz de olsa oynamak toplam vaka sayısı binler civarındayken kesilip, -Haziran’da tekrar başlatılması planlanıyorsa gerçekten- en az 100000+ iken tekrar başlamak da ilginc bir karar olacak gibi duruyor... Ama bence de bu hastalıkla rutin günlük yaşama nasıl dönebiliriz problemini çözmemiz gerek... Bir daha stada ne zaman gidebiliriz bilmiyorum ama futbola ve diğer sporlara, sıkı önlemler eşliğinde başlanabilir.
*Evinizde durun...
*Rahmetli Çetin Altan'ın dediği gibi "İnsanlık kötüye gitmez...". Her ne kadar ne zaman olacağını şu an ön görmek kolay olmasa da bir ara herşey çok güzel olacak...
*Enseyi karartmayın...
Dr. Oğuz Reşat Sipahi
İnfeksiyon Hastalıkları Profesörü
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ad
Bornova İzmir
