LÍSTE ARsivi

Günümüzde artık futbol, spor olmanın ötesinde daha başka anlamlar taşıyor. Geçmişin o yeşil sahaların pürfutbolu, bugün çok daha farklı bir alana doğru yol alıyor. Sportiflikten endüstriyel lige doğru hızlı bir devinim içine giren futbol, 1980li yıl-lann ikinci yarısına kadar "gösteri" özelliğini koruma başansını gösterebilmişse de; 1990lann başından itibaren bu kavrama bir de ";ş" kısmı eklendi. Yani, milyarların büyük bir ilgiyle izlediği bu "show", bugün bir "show-business" oldu çıktı. Sn. Tuğrul Akşarın Cumhuriyet Spor gazetesinin 42. sayısındaki yazısından.
Futbolun gösteri niteliğinin, süreç içinde endüstriyel bir niteliğe evrilmesi, onu ticari bir işkolu haline getirdi. Bugün bu niteliksel değişim ve gelişim, kendi ekonomisini de yaratmakta pek gecikmedi. "Yeni futbol ekonomisi" olarak nitelendirilebilecek bu gelişme, doğal olarak, kendi mali değerlerini de peşi sıra yarattı. Bugün gelinen noktada, yeni futbol ekonomisinin yarattığı endüstriyel futbol, küreselleşmenin verdiği rüzgârla dünyanın her noktasına, kendi mali değerlerini de taşımasını bildi.
Futbol piyasası günümüzün en geçerli borsası. Futbolcular da en değerli yatırım ve sermaye araçları. Futbol bugün sadece heyecan verici bir sportif karşılaşma olmaktan kopmuş, oluk oluk para getiren gelir kaynağına dönüşmüş. Başarısız çalıştırıcı işinden oluyor, bekleneni veremeyen futbolcu kadro dışı kalıyor. Başanlı olanın ise bu piyasada her zaman borsası yüksek. Eski dönemlerde spor beden gücü sayılırdı, günümüzdeyse para gücü... Futbol kulüpleri bugün birer ticari işletmek gibi yönetiliyor. Kulüpler endüstriyel futbolun gereği, bugün salt sportif örgüt olmaktan çıkıp, hızla ekonomik bir örgüt haline dönüşmekteler.
Bugün futbol; sırtımızdaki forma, boynumuzdaki kaşkol, soframızdaki tabak, yatağımızdaki çarşaf, cebimizdeki kredi kartı, milyarlar verdiğimiz yıllık kombine kartı, evimizdeki TV, aylık abonesi olduğumuz dergi, umudumuzu bağladığımız bir şans oyunu, milyon dolarların döndüğü yayın ihaleleridir. Kısacası, yaşamımızın her alanında ve her anında yanı başımızda gördüğümüz bir meta olmuştur futbol. Üç milyarın üzerinde insandan aynı yoğunlukta ilgi ve talep görebilen; globalleşen dünyamızın en tanınmış markası Coca Colayı bile popülaritede gölgede bırakan, bir tüketim ekonomisidir futbol.
Gerçekten de futbol, bugün yaşantımıza yön veren, tüketim kalıplarımızı belirleyen özelliğiyle, diğer endüstriyel iş kollarından farklı bir mecrada yoluna devam ediyor. Çoğu zaman bir "mania" seviyesinde bağlılık ve tutkunluk yaratan, doksan dakika izlerken aklımızı ve ruhumuzu dışanda bıraktığımız bu sektör, nitelik ve nicelik olarak da diğer reel kesim işkollanndan ciddi farklılıklar gösteriyor.
Rasyonelliğin çok da geçerli olmadığı bu endüstride, en önemli iktisat kurallannın bile çoğu zaman teorideki gibi çalışmadığına da tanık oluyoruz. Örneğin ekonomi biliminin en önemli konusu olan, tüketici davranışlanndaki rasyonelliği futbolda aramak ya da "minimum maliyet maksimum çıktı" ilkesinden hareketle kâr optimizasyonunu sağlamaya çalışmak veya fınans biliminin özü olan fayda maliyet analizini, bu sektörde kullanmaya çalışmak her zaman mümkün veya mantıklı olmayabiliyor.
Futbol .bu niteliksel özelliğiyle baştan belirlenemeyen riskleri ya da diğer deyimiyle reel olmayan rizikolareı ortaya çıkaran ; neden-sonuç ilişkilerinin çokda sağlıklı kurulamadığı bir ekonomi sektörü haline geldi. Futbolun belkide bu özelliği onu bir cazibe merkezi yapıyor. Futbolun bu genel karakteristiği pratikte kendisini en basit şekilde "îop yuvatlaktır" sözüyle ifade eder. Bu ifadeden dolayıdır ki bir maç oynanmadan kazanılmaz.