O.Reşat Sipahi

Hepatit A virüsü ağız-dışkı yoluyla kirli sular veya bu gibi sularla kirlenmiş yiyecek maddeleriyle bulaşır. Daha çok çocukluk çağında geçirilmekteyse de ülkemizde ve bölgemizde hepatit a virüsüyle ilk kez erişkinlik ya da genç erişkinlik döneminde karşılaşanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Çocukluk çağında çoğunlukla belirti vermeden geçirilen hastalık gençlerde ve erişkinlerde daha ağır seyredebilmektedir. Hepatit A aşı ile korunulabilir bir hastalıktır. Altı ay ara ile iki kez yapılacak aşının etkinliği %95’in üzerindedir.

Dünya Sağlık Örgütü yeryüzünde iki milyar kişinin hepatit b ile karşılaştığını, bunlardan 300-400 milyonunun kronik Hepatit B taşıyıcısı olduğunu ve hepatit b yüzünde her sene bir milyondan fazla insanın öldüğünü belirtmektedir. Hastalık anneden-bebeğe,  cinsel ilişki ile eşlerden birbirlerine, kan ve kan ürünleri yolu ile virüs içeren kan, iğne kazası ile deriye batması ile bulaşabilir. Virüs cinsel olmayan ev içi yakın temaslar ile (ortak kullanılan havlu, diş fırçası, jilet, tırnak makası, küpe gibi kişiye özel eşyaların kullanımı, çocuklar arasında oyunlar esnasında yakın temaslar) ile de bulaşabilir. Virüs idrar, dışkı gözyaşı gibi sıvılarda da bulunabilse de bunlardan bulaştığı pek görülmemiştir. Ülkemizde halkın Hepatit B ile karşılaşmış olma oranları bölgeden bölgeye değişmekle birlikte %25-60 arasında seyretmektedir. Hastalık erişkin dönemde geçirildiğinde %12’ye varan oranlarda kronikleşebilirken %0.5’e varan oranlarda hızlı seyirli karaciğer yetmezliğine (Fulminan hepatit) neden olabilir. Kronik Hepatit B ise siroz ve karaciğer kanseri için çok önemli bir risk faktörüdür. Hepatit B de aşı ile korunulabilir bir hastalıktır. Üç doz aşı (İlk aşının olunduğu günü 1. gün kabul edersek 30 gün sonra ikinci doz ve 180 gün sonra üçüncü doz yapılmalıdır) ile %95 civarında başarı elde edilebilmektedir. Kronik Hepatit B tedavisi içinse infeksiyon hastalıkları polikliniklerine ve uzmanlarına başvurabilirsiniz.

Ateş, burun akıntısı, yaygın kas ve eklem ağrısı, baş ağrısı ve halsizlik gibi bulgularla seyreden grip akut seyirli genelde kemdi kendini sınırlayan bir infeksiyon hastalığıdır. Grip aşısı hastalıktan korunmada en etkili yöntemdir. Aşının etkinliği kişinin bağışıklık sistemine, aşının içeriği ile (Aşının içeriği bir önceki sene en çok hastalık yapan üç virüs alt tipinden oluşur.) toplumda gezen virüslerin benzerlik oranına bağlıdır. Mevcut aşı salgından sorumlu aşı ile benzerlik gösteriyorsa %50-80 oranında koruma sağlayabilmektedir. Burada belirtilmesi gereken bir nokta bu paragrafın başında saydığım grip belirtilerine grip virüsü dışında çeşitli virüslerin de neden olabilmesidir. Bu yüzden aşı olmanız demek hiç hastalanmamanız demek değildir.

İzmir’deki futbol kulüpleri sporcularına hepatit A ve B için serolojik tetkikleri yaptırıp, gerekirse aşılatmak gibi bir işlev görüyorlar mı bilmiyorum. Halen en genç futbolcu nüfusuna sahip Göztepe için bu iki hastalık ve grip  için önlem alınmasının sene içinde sporculardan alınabilecek verimi arttıracağını, gerekli girişimlerin yapılmasının Göztepe için faydalı olacağını düşünüyorum.

Not: Hastalıklar hakkında bilgi için www.vhsd.org adresindeki Viral Hepatit Savaş Derneği’nin internet sitesine ya da Prof. Dr. Münir Büke editörlüğündeki “Enfeksiyon hastalıklarının hasta örnekleri ile tanımı” adlı kitaba başvurabilirsiniz.