2 Mart 2004 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek Cumhurbaşkanı’nın onayına sunulan Sporda Şiddetin Önlenmesi Hakkındaki yasanın ne gibi uygulamalar getireceğini Askeri savcı ve federasyon hakemlerimizden Bora Kaya ile görüştük www.tbf.org.tr den alınmıştır Bu yasa ile birlikte tribünlerde meydana gelen pek çok olaydan bu eylemleri gerçekleştirenler ile birlikte spor kulüpleri, taraftar dernekleri de bazı koşullarla sorumlu tutuluyor. Bu yasa ile birlikte federasyonların verecekleri cezaların yanı sıra her il ve ilçede kurulacak olan spor güvenlik kurulları tarafından seyirden men ve yüklü miktarlarda idari para cezaları getiriliyor. Bununla da yetinilmeyerek bu cezaları yerine getirmeyen kişilere hapis cezaları öngörülüyor. Para cezası olarak en az 500 Milyon TL en çok da 50 Milyar TL idari para cezası uygulanacak. Ayrıca suçun mahiyetine göre en az 1 ay en çok da 1 yıl hapis cezaları getiriliyor. Sporda şiddetin önlenmesini konu edinen bir yasaya neden ihtiyaç duyulmuştur?Kaya: Bildiğiniz üzere spor yarışmalarında, özellikle futbolda ve hatta son zamanlarda maalesef basketbolda salonların ve statların içinde-dışında, yakın-uzak çevresinde şiddet olayları ile daha sık karşılaşır olduk. Aslında 1985 yılında Avrupa Konseyi, “Spor Karşılaşmalarında Ve Özellikle Futbol Maçlarında Seyircinin Şiddet Gösterilerine Ve Taşkınlıklarına Dair Avrupa Sözleşmesi” ni kabul etmişti, dolayısı ile Avrupa Birliği’ne girme hedefi olan bir ülke olarak bizim de mevzuatımızı uyumlaştırma çalışmaları içerisinde bu konuda bir düzenleme yapmamız beklenilen bir husustu. Bunun yanı sıra Fransa, İtalya, İngiltere, Belçika, Hollanda,İsviçre gibi pek çok Avrupa ülkesinde halihazırda bu konuda yasal düzenlemeler bulunmaktaydı. Son yıllarda özellikle yabancı taraftarların ölümü ile sonuçlanan bazı olayların yaşanmasından sonra bu konuda ülkemizdeki hukuki eksiklik Avrupa gündemine de yansıyınca, sporda şiddetin önlenmesine ilişkin bir yasa çıkarılması ihtiyacı doğdu.Bu yasanın kapsamı nedir?Kaya: Yasa 33 asıl ve 2 geçici maddeden oluşuyor. 5 bölümü var ama iki bölümün önemli olduğu söylenebilir. Birinci bölüm suçların tanımı, ikinci bölüm bu suçlara uygulanacak cezalar ile ilgili bölümlerdir. Genel olarak bu yasayla artık spor sahalarında yaşanılan ancak ya ceza kanunlarımızda yer almadığından cezasız kalan ya da özel bir düzenlemesi bulunmadığından genel ceza hükümlerine göre yetersiz cezalandırılan eylemler, etkili bir şekilde ceza yaptırımları ile yasaklanmaktadır. Bu nedenle, federasyonların çoğunlukla disiplin talimatları ile yasakladığı eylemler artık ceza hukukunun konusu haline gelmektedir. Yasa ile kabul edilen yeni suçlar nelerdir? Örneğin karaborsa bilet satılması gibi bir olay var buna bir ceza getiriliyor mu?Kaya: Evet, yasa ile spor salonlarına kapasitesi üzerinde veya biletsiz seyirci alınması, karaborsa tabir ettiğimiz rayiç bedel üzerinden bilet temini, satışı dağıtılması yasaklanmaktadır. Bu yasağa uymayanlar, sahte, tahrif edilmiş bilet satanlar, aracılık edenler, bu biletleri basanlar veya satışa hazırlayanlar 6 aydan 1 yıla kadar hapis ve her bir bilet için 250 Milyon TL ağır para cezası ile cezalandırılacaklar, tekrarında ise 1-3 yıl hapis ve yakalan her bilet için 1 milyar TL ağır para cezası verilecek. Ayrıca klüplere de o müsabakaya ait toplam seyirci hasılatının (bu müsabakaya isabet eden kombine bilet satışı dahil) yüzde 25’i oranında idari para cezası verilecektir. Ayrıca kapasitenin üzerinde seyirci alınması sebebiyle oluşan izdiham nedeniyle herhangi bir ölüm veya toplu yaralanma olursa bu idari para cezası yüzde 50 oranında uygulanacaktır. Spor salonlarında maç esansında bozuk para, şişe gibi maddelerin hakemlere ve oyunculara atıldığını veya müsabakanın oynanmasını etkileyecek şekilde konfetilerin fırlatıldığını görüyoruz. Bunların önlenmesi için bir düzenleme getiriliyor mu?Kaya: Spor tesisleri ile yakınlarında her türlü silah, kesici-delici alet, sis bombası veya maytap gibi fırlatılabilecek veya yaralayıcı nitelikte sert cisim veya tehlike arz edecek maddeler ile konfeti ve benzeri çevreyi kirletici cisimlerin satılması, bulundurulması, spor alanlarına sokulması, saklanması, taşınması, kullanılması da yasaklanmaktadır. Bu maddeleri sokan kişiler 4 ay seyirden men ve 750 milyon TL para, tekrarında 8 ay seyirden men ve 2,5 milyar TL idari para, kullananlar ise 6 ay seyirden men ve 1 milyar TL para tekrarında 1 yıl men ve 3 milyar TL idari para cezası ile cezalandırılacaklar. Seyirden men edilenler spor salonlarına yasaklı iken girerlerse 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaklar. Peki seyirden men cezası alanların salonlara girmeleri nasıl engellenecek?Kaya: Men cezasının nasıl uygulanacağı çıkarılacak bir yönetmelik ile belirlenecek fakat diğer Avrupa ülkelerinde müsabaka süresince alana girmediğini belgelemek için bu kişilerin iki saat öncesinden ilgili birimlere giderek görünmek yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüğe uymayanlara da hürriyeti bağlayıcı cezalar verildiği görülmektedir. Buna uygun bir çözüm tarzı beklenilebilir. Maalesef çoğunlukla olay çıkaran taraftarların sonradan alkollü olduklarını öğreniyoruz. Bu yasada spor salonlarına içki sokulmasını önleyen bir düzenleme var mı?Kaya: Alkollü içeceklerin satılması, bulundurulması, salonlara sokulması, saklanması, taşınması, kullanılması yasaklanmıştır. Satan, bulunduran, salonlara sokan, saklayan ve taşıyanlara ilkinde 4 ay seyirden men ve 750 Milyon TL idari para cezası tekrarı halinde 8 ay süre ile seyirden men ve 2,5 Milyar TL idari para cezası verilecek. Kullananlara 6 ay seyirden men ve 1 Milyar TL idari para cezası tekrarı halinde 1 yıl seyirden men ve 3 Milyar TL idari para cezası verilecek. Daha çok futbolda yaşanmakla beraber kimi zaman basketbolda da klüpler ile taraftar dernekleri başkanlarının medyaya hakemleri, rakipleri veya taraftarlarını tahrik edici veya aşağılayıcı beyanda bulunduklarını görüyoruz, bu tip davranışları ne şekilde cezalandırılacak?Kaya: Bu tip davranışlara federasyonlarca zaten disiplin cezası veriliyordu. Bu cezalar yine verilmeye devam edilecek. Bunun yanı sıra bu tip davranışlarda bulunan teknik personel ve sporculara 5 Milyar TL’den 50 Milyar TL’ye kadar idari para cezası diğerleri için ise ilk seferinde 3 aydan 6 aya kadar seyirden men ve 5 Milyar TL’den 30 Milyar TL’ye kadar idari para cezası tekrarı halinde 6 aydan 1 yıla kadar seyirden men ve 10 Milyar TL’den 50 Milyar TL’ye kadar idari para cezası verilecek. Dernek statüsündeki kulüpler ve taraftar birlikleri hakkında ise dernekler kanunları hükümlerine göre işlem yapılacak. Bazen tribünlerde spor ahlakına aykırı, aşağılayıcı pankartlar asılıyor, bunlara bir ceza verilecek mi?Kaya: Evet, yeni tasarı ile müsabaka alanlarına veya yakın çevresine spor ahlakına aykırı tahrik edici, aşağılayıcı afiş-pankart asmak yasaklanmakta ve bunların yarışmaları canlı veren yayın kuruluşu ile yazılı ve görsel basın tarafından haber amaçlı bile olsa gösterilmesi- yayınlanması da yasaklanmaktadır. Hatta bu tip kanunun amacına aykırı afiş, pankart, söz, fiil ve davranışları yayınlayan spor kulüplerini, taraftarlarını, spor adamlarını şiddete, kulüpler arası fanatizme veya suça teşvik edici eylem ve davranışlarda bulunan aşağılayıcı yorum ve haber yayınlayan basın ve yayın organları hakkında radyo televizyonların kuruluş ve yayınları hakkında kanun, basın mensupları hakkında da basın kanunu hükümleri uygulanacak. Ayrıca gerçek kişilere her yayın için 10 Milyar, tüzel kişilere ise 50 Milyar TL idari para cezası verilecek. Maç devam ederken veya sona ermesini müteakip seyircilerin, veya benchte bulunmak yetkisine sahip olmayan bazı kimselerin oyun alanına giriyorlar, oyunculara veya hakemler ile teknik gözlemcilere müdahale ediyorlar, bu tip davranışların önlenmesi için bir önlem alınıyor mu?Kaya: Yasada bu da düşünülmüş, görevli kişiler dışındaki herhangi bir kimsenin ya da seyircilerin yarışma sahasına girmesi yasaklanmış, bu yasağa uymayanlara ise ilk seferinde 500 milyon TL, tekrarında 1 milyar TL idari para cezası verilecek. Bu esnada ayrıca spor ahlakına aykırı tahrik edici, aşağılayıcı dil, din ırk, mezhep, cinsiyet, etnik ve siyasi ayrımcılığa yönelik söz sarf edenlere veya bu mahiyette afiş veya pankart taşıyanlara da ilk seferinde 1 Milyar TL tekrarı halinde ise 2 Milyar TL idari para cezası verilecek. Eğer fail kulübün veya taraftar derneğinin mensubu ise suçun tekrarı halinde bu kulüp veya derneğe de 3 Milyar TL idari para cezası verilecek. Maalesef bazı büyük klüplerimizin maçlarında tribün terörü denilen bazı olaylar yaşıyoruz, bu olaylar esnasında tribünlerin koltukları sökülüyor, yanıcı parlayıcı maddelerle salonlara büyük zararlar veriliyor. Bu da klüplerimizi maddi açıdan büyük sıkıntıya sokuyor, bunun önüne bu yasa ile geçilebilecek mi?Kaya: Yasada spor alanlarına herhangi bir şekilde zarar veren bir eylemde bulunanlara 6 ay seyirden men ve 1 miyar TL para, tekrarında 1 yıl seyirden men ile 2 milyar TL para cezası verilecek. Fiilin 2 den fazla işlenmesi halinde 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ve 5 Milyar TL’den 10 Milyar TL’ye kadar ağır para cezası verilecek. Kulüpler müsabakanın yapıldığı spor alanının zarara uğramaması için her türlü önlemi almakla yükümlü tutulmuştur. Bu nedenle meydana gelecek gerçek zarar öncelikle zarara sebebiyet veren taraftarların mensubu bulundukları kulüpten tazmin edilecek ayrıca zarar kadar da kulübe idari para cezası verilecek. Tribünlerde olay çıkartan taraftarlar nasıl tespit edilecek? Bu cezaların muhatapları nasıl belirlenecek?Kaya: Bu kanun ile saha güvenliğinin sağlanması tümüyle ev sahibi kulübe bırakılıyor. Bunu sağlamak için de kulüplere özel güvenlik kuruluşlarından hizmet satın alma yetkisi getiriliyor. Müsabaka güvenliğini ise yani dış güvenliği emniyet teşkilatı sağlamaya devam edecek. Bu doğrultuda tribünlerde meydana gelen olayların faillerinin tespit edilmesi ve eylemlerin delillendirilebilmesi için emniyet teşkilatı içerisinde bir bilgi bankası oluşturulacak. Ayrıca saha güvenliğinin sağlanması için kulüplere de bu olayları delillendirebilecek kamera vs..gibi teknik donanımı sağlamaları için 1 yıl süre tanınıyor. Bir hukukçu olarak bu yasayı nasıl değerlendirirsiniz?Kaya: Bu yasadaki suç tanımlamaları batılı ülkelerdeki tanımlar ile örtüşmektedir. Yasada taraflara uygulanan para cezaları Avrupa ülkelerine nazaran düşüktür. Ancak ülkemiz insanının gelir düzeyi ve ödeme yeteneğinin de düşük olması dikkate alındığında bu tercihin doğru olduğu ifade olunabilir. Ayrıca bu yasa ile sporun maddi olarak desteklenmesi konusunda önemli değişikliklere yapılmıştır. Örneğin yasak olan fiillerin cezalandırılması bağlamında alınan idari para cezaları yasanın 28. maddesi gereğince GSGM bünyesinde açılacak bir hesaba özel ödenek olarak kaydedilecek. Bu paraların yüzde 50’si engelliler spor federasyonu ile engelliler kulüp ve faaliyetlerine, yüzde 50’si ise fair-play kurallarına uygun hareket eden amatör spor kulüplerine ve okul sporlarının geliştirilmesine ayrılacaktır. Bununla birlikte meclis komisyonlarında ve genel kurulda en çok tartışılan konu bu kanun uyarınca verilen hapis cezalarının paraya çevrilememesi ve ertelenememesidir. Örneğin dolandırıcılık yapan bir kimsenin hapis cezası paraya çevrilebilirken, karaborsacılık yapan bir kişinin hapis cezası paraya çevrilemeyecek ve ertelenemeyecektir.