Oğuz Reşat Sipahi
*Bu gibi bir başlığın ardından bir de şu soruyu soralım... Ya da ülkemiz ne zaman 150000 cavit19 vakasını bulmuş olacak?
*Günlük vaka hızını hesaplamak oldukça kolay...Mesela dünkü covid19 vaka sayısı 69392 ve bugun 4801 yeni vaka eklendi 4801:69392:0.069 yani yuzde 6,9 arttı vaka sayısı düne göre...
*Günlük vaka artış hızı oldukça kritik bir değişken geleceği ön görmede... Bir haftalık ortalama artış hızı bir sonraki haftayı oldukça iyi tahmin ediyor gözüküyor... Nasıl mı?
*Bu önermeyi yani “Bir haftalık ortalama artıl hızı bir sonraki haftayı ön görmede etkili.” önermesini son iki haftanin verileriyle test ettim.
*İlk örnek bir hafta onceki hasta sayısı yani 9 Nisan 2020’de 42282 idi...9-16 Nisan arası ortalama artış hızı yuzde 8,4 oldu. 74363 olarak tahmin etti bugunu (42282 rakamını yedi kez 1.084 ile çarptım) 74193 olarak bildirildi resmi rakam; iyi calismis oluyor bayagi...
*Bu onermeyi bir kez daha test etmek için ondan onceki haftaya da baktım...2 Nisan 2020 vaka sayısı 18135 idi... 2-9 Nisan 2020 arası ortalama artış hızı yuzde 12,8 oldu...42135 tahmin etti 9 Nisan 2020 gününü... 42282 idi bildirilen resmi rakam...
Demek ki ortalama artış hızı geleceği görmekte oldukça faydalı... Şimdi gelecegi bir hafta sonrasını tahmin etmeye calisalim...
*Bunun icin ortalama artış hızını tahmin etmemiz gerek... Tahmin edebilmek icin de benzeri onlemlerle (ek onlem alinmazsa) ne durumdayız gormemiz gerek...10 Nisan geceyarısı yani Cumartesi ve Pazar yapılan iki günlük sokaga cikma yasaginin sonrasindaki alti gunun ortalamasi yuzde 7,86 (fotografa bakiniz) yarınki rakam ile bir haftanin net ortalamasi cikacak...
Gelecek hafta için olasılıkları gözden geçirelim.
*Haftalik ortalamayi %7.5 olarak hesaplarsak yedi gün sonraki olgu sayısı 120227 bu modelin öngörüsü...
*Yedi gunun ortalamasını yuzde 8 ile hesaplarsak 127153 olarak ön görü...
*Daha iyimser takilip önümüzdeki yedi gunun ortalamasini yuzde 7 olarak hesaplarsak da 23 Nisan 2020 günü toplam vaka sayısının 119137 olacagini on gorebiliriz.
*Yarın akşam geçen Cuma akşamı gibi bir panik akşamı olmaz ise ki umarim olmaz, bir sonraki haftanin ortalamasinin yuzde 7 civarina inmesi mümkün... Daha aşağısı bana kolay gozukmuyor ama daha da iyimser davranip yuzde 6.5 diyecek olursak ancak 115294’e inebiliyoruz...
Kısaca ek önlem alınmazsa ön göremeyeceğimiz hava şartları daha iyi ya da daha kötü davranmazsa ya da yüce halkımız kendine çok dha fazla dikkat etmez ise bir hafta içindeki gidişatın bu rakamlar arasında olması oldukça yüksek olasılık dahilinde gözüküyor...
***
Baştaki soruya geri dönersek... Yani ne zaman 150000 olacak Türkiye vaka sayısı?
Kötü haber şu ki ... 14 gün sonra ya da bu ayın sonunda,
a)bu 14 gün içinde ek önlem alınmazsa
b)hava şartları şu an çok ön göremeyeceğimiz bir olumlu etkide bulunmaz ise
c)bu ek önlemlerle ya da ısı değişimiyle günlük vaka artış hızı ortalama yuzde 5 altina inmez ise (tam ya da daha uzun süreli sokağa çıkma yasağı ya da saat 18:00 ya da 21:00 arası sokağa çıkma yasağı ya da vs)
çok çok buyuk olasilikla 150000 olgu sayısını geçmiş olacağız...
***
Kafanızı yordum muhtemelen bir miktar ama olasılıkları bilmezsek başımıza gelecekleri ön görmemiz zor...Ön görmez isek de soruna hazırlıklı olmamız pek olası değil...
***
Futbol ve Göztepe'siz olmaz der isek, bu şartlarda nasıl başlayacak bu çözümü kolay olmayan bir problem...
***
Sonuç...Evde kalın gerekmedikçe dışarı çıkmayın hayatınızın her alanında sosyal mesafeye dikkat edin..
Dr. Oğuz Reşat Sipahi
İnfeksiyon Hastalıkları Profesörü
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ad
Bornova İzmir
Not: Paylaşmak isteyenlerin sormasına gerek yok...
Not 2: 200000 ne zaman bulur ülkemiz ek önlem alınmaz ise ön görmek de size kalsın...
